İhale konusu işte girdinin yaklaşık maliyet üzerindeki etkisi değerlendirilerek kaynakların verimli kullanılması ilkesi gereği ihale iptal edilebilir.
Karar No : 2023/UH.II-100
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2022/661920 İhale Kayıt Numaralı “4 Güzergahtan Personel Taşıma Hizmeti Alımı” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
12’nci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı tarafından 23.08.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “4 Güzergahtan Personel Taşıma Hizmeti Alımı” ihalesine ilişkin olarak Niyazi Sevim/Sevim Destek Hizmetleri tarafından 14.12.2022 tarih ve 66664 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.12.2022 tarihli dilekçe ile doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2022/1524 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; idarece ihalenin iptal edilme gerekçesi kapsamında yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihten sonra düşen motorin fiyatları üzerinden yaklaşık maliyetin yeniden güncellendiği, teklif fiyatlarının ise güncellenmiş yaklaşık maliyet tutarının üzerinde kaldığı ve yeterli kırım yapılmadığının belirtildiği, dolayısıyla kamu yararının sağlanmadığı gerekçe gösterilerek ihalenin iptal edildiği, ancak ihalenin gelinen aşamasında söz konusu motorin fiyatlarının değişimi üzerinden yaklaşık maliyetin güncellenmesinin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 9’uncu maddesine aykırı şekilde gerçekleştirildiği, bununla birlikte yeterli kırım yapılmadığı yönündeki gerekçenin de hukuki dayanaktan yoksun olduğu, ihalede aşırı düşük teklif sınır değerinin altında kalan iki isteklinin açıklama sunmamasının ihale konusu işin gerektirdiği şekilde hizmet sunulamayacağını ortaya koyduğu ve yüksek oranda kırım yapılmasının kamu yararını sağlaması açısından tek ölçüt olmadığı, diğer taraftan ihalenin yeniden gerçekleştirilmesi durumunda daha düşük fiyatların teklif edileceğinin beklenemeyeceği iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,
“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;
a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.
b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.
(2) Götürü bedel üzerinden teklif alınan ihalelerde, işin gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde işçilik ile varsa malzeme, ekipman ve diğer unsurlar için belirlenen fiyatlar ve bu fiyata dahil olan maliyetler gösterilir.
(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 7 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.
(4) Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, endeks üzerinden güncellenir.
(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16’ncı maddesinde “16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;
a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,
b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,
c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir…”açıklaması,
…
Aynı Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.
34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde, bu durum bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
…
16.09.2022 tarihli ihale komisyonu kararı incelendiğinde, 23.08.2022 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 5 istekli tarafından teklif verildiği, Nisan Taş. Sosyal Hizm. Turz. İnş. Tem. Hayv. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin; yeterlik bilgileri tablosunda geçici teminata ilişkin satırların doldurulmadığı ve EKAP üzerinde e-gtm bilgisine ulaşılamadığı, anılan tablonun ihaleye katılım ve yeterlik kriteri olarak belirlenen kısma ait satıra bilgi girişinde bulunulmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ihale komisyonu tarafından teklifleri aşırı düşük teklif sınır değerinin altında olduğu tespit edilen Öztürkler Mob. Giy. Turz. Taş. Oto. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti. ve Nefes Taş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti.nden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, bunun üzerine Nefes Taş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması sunmadığı gerekçesiyle teklifinin reddedildiği, Bayram Doğan Tur. Sey. Gıda. Tem. Tşm. Teks. Med. Mh. İnş. Pet. Ltd. Şti.nin teklifinin geçerli teklif olarak belirlendiği, ihalenin aşırı düşük teklif açıklaması sunan ve söz konusu açıklaması uygun bulunan Öztürkler Mob. Giy. Turz. Taş. Oto. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak ise başvuru sahibi istekli Niyazi Sevim’in belirlendiği görülmüştür.
Ancak anılan komisyon kararı sonrasında başvuru sahibi istekli tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusu üzerine Kurulca alınan 16.11.2022 tarihli ve 2022/UH.II-1419 sayılı karar ile “…Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Öztürkler Mob. Giy. Turz. Taş. Oto. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması uygun olmadığından teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir…Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine…” karar verilmiştir.
Söz konusu Kurul kararı üzerine alınan 09.12.2022 onay tarihli ihale komisyonu kararında “…3-Yaklaşık maliyetin incelenmesi neticesinde; yaklaşık maliyetin hesaplandığı 24 Haziran 2022 tarihindeki motorin fiyatının ortalama 30,25 TL olduğu, ihale tarihi olan 23 Ağustos 2022 tarihindeki motorin fiyatının ise ortalama 25,30 TL olduğu görülmüş olup, yaklaşık maliyetin önemli bir bileşeni olduğu değerlendirilen motorin bedelindeki %19’luk düşüş ihalemizdeki yaklaşık maliyet tutarı olan 3.156.560,00 TL’ye yansıtıldığında güncel yaklaşık maliyetin 2.556.813,60 TL olarak ihale komisyonumuzca Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinin (5) numaralı bendi gereğince güncellenmek suretiyle değerlendirildiği,
4-4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur….” hükmü,
5-Aynı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
6-“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır. … İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder. İhale; hükmü yer almaktadır.
7-Yukarıda sayılan gerekçeler ile Niyazi Sevim’in sunduğu 2.807.200,00 TL tutarındaki teklifin ihaleye ait yaklaşık maliyete göre % 89’u nispetinde olması ve ayrıca söz konusu teklif fiyatının yukarıda güncellenen yaklaşık maliyete göre (2.556.813,60 TL) üzerinde olduğu da göz önünde bulundurulduğunda ihale komisyonumuzca istekli Niyazi Sevim’in 2.807.200,00 TL tutarındaki teklifinde “kamu yararı görülmediğinden”, Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesindeki temel ilkelerden “kaynakların verimli kullanılması” sorumluluğuna dayanılarak anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesine istinaden ihalenin iptal edilmesine 06 Aralık 2022 Salı günü komisyonumuzca
Oybirliğiyle karar verilmiştir…” açıklamalarına yer verilmiştir.
4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idare tarafından ihalenin iptali düzenlenmiştir. Bu çerçevede, idarelere ihalenin iptali konusunda takdir yetkisi tanındığı, ancak bu takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız bir yetki niteliği taşımadığı, bu yetkinin anılan Kanun’un 5’inci maddesinde sayma suretiyle belirtilen temel ilkeler ile kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun şekilde hareket edilerek kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, anılan Kanun’un temel ilkelerini belirleyen 5’inci maddesinde, idarelerin anılan Kanun’a göre yapılan ihalelerde ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, idarece ihalenin iptal gerekçesi olarak kamu yararı görülmediği ve kaynakların verimli kullanılması sorumluluğunun belirtildiği, söz konusu iptal gerekçesine dayanak oluşturan temel unsurun ise; incelemeye konu işin personel taşıma hizmet alımı olduğu dikkate alındığında ihale konusu işin maliyet bileşenlerinden olan motorin girdisinin fiyatının yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarih ile ihale tarihindeki değişimi baz alınarak motorin bedelindeki düşüş (%19 oranında) üzerinden yaklaşık maliyetin gözden geçirildiği ve tespit edilen yeni tutar ile tekliflerin kıyaslandığı, bu doğrultuda idarenin ihaleyi iptal etme noktasındaki takdir yetkisini kullanması suretiyle ihale konusu işin kapsam ve niteliği göz önünde bulundurularak söz konusu girdinin yaklaşık maliyet üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi yoluyla kamu yararı ve kaynakların verimli kullanılması ilkesinin gözetilmesi doğrultusunda tesis edilen verilen teklif fiyatlarını uygun bulmayarak ihalenin iptali kararının yerinde olduğu anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.