Karar No : 2021/UH.I-1742
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2021/403427 İhale Kayıt Numaralı “Sürücüsüz Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmeti Alımı İşi (36 Aylık)” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
İstanbul Ağaç ve Pey. Eği. Hiz. Hay. Bah. İşl. San. Tic. A.Ş tarafından 11.08.2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Sürücüsüz Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmeti Alımı İşi (36 Aylık)” ihalesine ilişkin olarak Elpa Tem. Sos. Hiz. Bil. İnsan Kay. Sağ. Hiz. İnş. Tar. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 05.08.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 12.08.2021 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 18.08.2021 tarih ve 37473 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.08.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2021/1351 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
4) Teknik Şartname’de “araçlar en fazla 10.000 km olacaktır” ifadesine yer verildiği, söz konusu ifadenin ihaleye katılacak isteklileri sınırlayan bir ifade olduğu, şirketlerin hâlihazırda mevcut işi yapmakta olduğu, 10.000 km şartı ile rekabet ilkesinin kısıtlandığı, bu düzenleme ile araçlarının yenilenmesi gerektiğinden bu durumun maliyetlerini yükselteceği ve kamu zararına sebep olacağı, söz konusu ifadenin ihalenin verimliliği ve fonksiyonelliğinin arttırılması açısından düzeltilmesi gerektiği,
Ayrıca araçların çoğunluğunun asgari 2020 model veya üzeri olması gerektiğinin düzenlendiği, söz konusu hususun rekabeti engeller nitelikte olduğu, bu işi yapan isteklilerin 2019 model araçlarının kullanılamayacağı, maliyeti arttıracağı, kaynakların verimli kullanılması ilkesine uygun olmadığı,
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4) Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,
“Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde “….İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.
Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilmeyecektir.
Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Teknik Şartname” başlıklı 16’ncı maddesinde “(1) İşin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur.
(2) Teknik şartnamede, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamede teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez.
Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.” hükmü,
Teknik Şartname’nin “Konu” başlıklı B maddesinde “AĞAÇ AŞ’nin yurt içi ve yurt dışında yapacağı tüm ticari faaliyetlerinde kullanılmak üzere, aşağıda ayrıntılı olarak miktarları verilen, bakım-onarım, kasko, OGS Cihazı/HGS Etiketi, muayene vs. dahil; akaryakıtsız, sürücüsüz Muhtelif Cins ve Miktarlarda Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alımı işidir.” düzenlemesi,
“Kapsam” başlıklı C maddesinde “İş bu Teknik şartname, ekleriyle bir bütündür ve İDARE tarafından Teknik Şartnamenin İhale İhtiyaç Listesi kısmında belirtilen cins, miktar ve özelliklerdeki hizmet araçları kiralama hizmetinin hangi şartlar dahilinde yapılacağını kapsar.” düzenlemesi yer almaktadır.
İhale İhtiyaç Listesi aşağıdaki gibidir.
…
İdarelerin gereksinimlerini Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeler doğrultusunda belirlemekle yükümlü olduğu, ihtiyacı olan hususların tespiti noktasında da belli bir serbestiye sahip olduğu anlaşılmaktadır.
İhale dokümanında yer verilen düzenlemeler incelendiğinde, İhale konusu işin 36 ay süreli 41 Kalem (898 Adet Araç ve İş Makinesi ile 898 Adet Araç Takip Cihazı) hizmet alımı işi olduğu, iş kapsamında 898 adet aracın çalıştırılacağı, bu araçların asgari 2018, 2020 ve 2021 model olarak belirlendiği ve 2 farklı türdeki araç dışındaki araçların (binek araç, hafif ticari araç, minibüs, tek kabin kamyonet, basınçlı sert zemin ve afiş sökme aracı, çift kabin kamyonet, su tankeri, çöp kamyonu, damperli kamyon, damperli kamyonet, hidrolik rampa tertibatlı platformlu kamyon, hidrolik platformlu sepetli araç, mobil vinç, küçük bahçe traktörü, traktör, mobil hizmet aracı(wc, büfe), panelvan kamyonet, tenteli kamyonet, 4×4 pikap, yol süpürme aracı) en fazla 10.000 km de olması gerektiği anlaşılmıştır.
Kurum tarafından idareye gönderilen 06.09.2021 tarihli yazıda “…Yapılan incelemede, Teknik Şartname’de özellikleri belirlenen araçların çoğunun(37 kalem) en fazla 10.000 km de olması gerektiği ve sözleşme süresince araçların 150.000(Kilometre hesabı havuz sistemi (tüm araçların toplam yaptığı kilometreleri toplam araç sayısına bölerek hesaplanacaktır.)) km yapacağı düzenlenmiştir. Söz konusu araçlara (binek, minibüs, kamyonet, su tankeri vb.) yönelik 10.000 kilometre sınırının hangi gerekçe ile düzenlendiğine dair açıklayıcı bilgi ve belgeler” ifadelerine yer verilerek bilgi ve belge talebinde bulunulmuştur.
İdare tarafından gönderilen 13.09.2021 tarihli yazıda “…İdaremiz tarafından arıza tespit tutanaklarında geçmişe dönük olarak incelemeler yapılmış olup, yapılan incelemeler sonucunda km’si yüksek olan araçlarda sıklıkla arıza meydana geldiğinin tespit edildiği görülmektedir.
ihalede araçlara ilişkin km sınırının getirilmesinin işin daha sorunsuz araçlarla yürütülmesi amacına yönelik olarak yapıldığı, söz konusu düzenlemenin ihalede rekabet ilkesini engelleyici sonuç doğurmaması adına araçların niteliği, işin süresi gibi kriterler göz önüne alınarak, yapılan düzenlemenin fayda/maliyet açısından gerekli olup olmadığı ayrıntılı olarak irdelenmiştir.
…
Hizmetlerin daha verimli şekilde yürütülebilmesi, araç ihtiyacının tümünün tek elden yürütülmesi, zaman, yakıt, iş gücü ve her türlü kaynak israfının önlenmesi ve hizmetlerde birimler arası koordinasyonun sağlanması amacıyla havuz esasına göre çalışmak üzere çeşitli tip ve modellerde araç ve iş makinası kiralanması; İstenilen araçların havuz sisteminde sürekli kullanılacağı düşünüldüğünde model yılı ve km sınırı şartı konulması idarece zaruri görülmüştür. Gelir İdaresi Başkanlığının yayınladığı amortisman oranları tablosuna göre binek araçlar için 5 yıllık bir faydalı ömür belirtilmiş olup idarece bu sürenin altında bir rakam belirlenebilmesinin de mümkün olduğu değerlendirilmektedir.
…
İlgi yazıya konu 10.000 km düzenlemesi ile 150.000 km düzenlemeleri isteklilerin tekliflerini sağlıklı ve tereddüt yaşamayacak şekilde vermelerini temin etmek üzere yapılmış olup;
…
İhale konusu iş 3 yıl süreyle idarenin ihtiyaç duyduğu ve tüm faaliyetlerinde kullanacağı nitelikteki araçlardan oluşmaktadır. İstanbul gibi bir metropolde geniş bir hizmet alanında faaliyet gösterecek olan araçların, modellerinin belirtilmesi yanında belirtilen km düzenlemeleri pandemi koşullan sebebiyle mevcut araçların üretimi ve temini düşünülerek yapılmış olup, yeni araç temin edilememesi ihtimaline karşılık olarak belirli bir km sınırı getirilerek isteklilerin sözleşme aşamasında zorluk yaşamamalarının sağlanması hedeflenmiştir. 2021 yılı Ekim ayında sözleşmesi imzalanması planlanan ihtiyaçlar için Üç yıl boyunca kullanılacak araçların işin sonunda 4 yaş ve 150.000 km olarak ihale konusu işin yüklenicisine teslim edilecek olması, istekliler ve idare açısından fayda maliyet analizi yapıldığında rasyoneldir.
İhale dokümanında yapılan araçların arıza yapması durumunda yenisi ile değiştirilmesi düzenlemelerinin istekliler ve yükleniciler açısından maliyet unsuru olduğu gerçeğinden hareketle isteklilerin tekliflerinde bu maliyeti de öngöreceği ve yaş ve km’si yüksek araçların çalıştırılmasına izin verildiği durumda bunun faydadan çok kamu zararına sebep olacağı ve ihale konusu işin maliyetini arttıracağı değerlendirilmektedir.
Objektif değerlendirmeler ve fayda maliyet analizleri içeren ve ekte yer alan tablolar incelendiğinde; araçların mevcut düzenlemeler dikkate alındığında ihaleye katılan tüm istekliler açısından maliyet avantajları barındırdığı, bunun da ihale sonucundaki tekliflere olumlu yansıması sonucunda kamu yararı gözetilmesi sağlanmıştır.” ifadelerine yer verilmiştir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ve idare tarafından gönderilen bilgi ve belgeler çerçevesinde ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler incelendiğinde, idare tarafından farklı nitelikteki araçlar için belirli model yılı ve araç kilometre sınırı istenildiği, bu hususu açıklığa kavuşturmak adına idareye gönderilen yazı üzerine, idare tarafından gönderilen cevap yazısında, hizmetin verimliliğinin etkilenmemesi ve kamu zararının engellenmesi adına kilometre şartının getirildiği, yüksek kilometreye sahip araçlarda arıza sıklığının fazla olduğu, bakım maliyetinin artacağı ve araç değişim ihtiyacının oluşacağının ifade edildiği anlaşılmıştır.
İhalelerde araçlara ilişkin km sınırının getirilmesinin işin daha sorunsuz araçlarla yürütülmesi amacına yönelik olarak yapıldığı ifade edilmekte ise de, söz konusu düzenlemenin ihalede rekabet ilkesini engelleyici sonuç doğurmaması için araçların niteliği, işin süresi gibi kriterler göz önüne alınarak, yapılan düzenlemenin fayda/maliyet açısından gerekli olup olmadığının ayrıntılı olarak irdelenmesi sonucunda karar verilmesi gerekmektedir.
İhale doküman düzenlemeleri ile araçlar için istenilen şartların belirlenmesinde Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelere uyulması noktasında idarenin yükümlülüklerinin bulunduğu ve ihtiyacı olan hususların tespiti noktasında da belli bir serbestiye sahip olduğu, yapılacak düzenlemelerin ihaleye katılımı daraltmamasının esas olduğu anlaşılmıştır. Bu açıdan şikâyete konu ihalede idarenin yurt içi ve yurt dışında yapacağı tüm ticari faaliyetlerinde kullanılmak üzere istenilen binek araç, hafif ticari araç, minibüs, tek kabin kamyonet, basınçlı sert zemin ve afiş sökme aracı, çift kabin kamyonet, su tankeri, çöp kamyonu, damperli kamyon, damperli kamyonet, hidrolik rampa tertibatlı platformlu kamyon, hidrolik platformlu sepetli araç, mobil vinç, küçük bahçe traktörü, traktör, mobil hizmet aracı(wc, büfe), panelvan kamyonet, tenteli kamyonet, 4×4 pikap ve yol süpürme araçlarına getirilen model yılı (2018, 2020, 2021) sınırlamasının işin süresi(36 ay) dikkate alındığında idarenin ihtiyaçları doğrultusunda takdir yetkisi kapsamında yer aldığı ancak söz konusu araçlara getirilen 10.000 km sınırının oldukça düşük olduğu, söz konusu km sınırının idarenin kendisine tanınan takdir yetkisi kapsamında değerlendirilebilmesinin mümkün olmadığı ve 10.000 km sınırlaması şartı ile rekabet ilkesinin kısıtlandığı anlaşılmıştır. Söz konusu km sınırının ihalede daha yeni araçların kiralanmasını/satın alınmasını gerekli kılacağı ve bunun da teklif maliyetlerinin yükselmesine sebep olacağı, bu kapsamda, idarece yapılan düzenlemenin bu şartlar altında objektif bir kriter olarak değerlendirilemeyeceği, rekabet ilkesi açısından uygun olmadığı ve ihaleye katılımı kısıtlayıcı nitelikte olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.