Fiyat Dışı Unsurların Rekabeti Ortadan Kaldıracak Şekilde Belirlenmesi

Karar Tarihi         : 21.10.2020

Karar No              : 2020/UY.II-1720

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/388498 İhale Kayıt Numaralı “Şebinkarahisar (Giresun) Kanalizasyon ve Yağmursuyu İnşaatı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

İller Bankası A.Ş. Yatırım Koordinasyon Dairesi Başkanlığı tarafından 10.09.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Şebinkarahisar (Giresun) Kanalizasyon ve Yağmursuyu İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak Ege Gökmen İnş. Araç Kir. Ortak Sağ. Güv. Bir. İş Sağ. ve Güv. Eğit. Hizm. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 28.08.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 02.09.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 14.09.2020 tarih ve 40762 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.09.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/1406 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale dokümanında ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyatla birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ve aşırı düşük teklif sınır değerin üstündeki ilk teklif sahibi isteklinin teklif fiyatı baz alınarak sınır değerin üzerindeki ve altındaki isteklilerin A.1. teklif fiyatı puanının ayrı ayrı formülle hesaplanacağının düzenlendiği, bu şekilde yapılan düzenleme sebebiyle teklifi sınır değerin altında olan isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları uygun olsa dahi ihalenin üzerlerinde kalma ihtimalinin olmadığı, bu hususun kamu ihale mevzuatına aykırılık teşkil ettiği iddiasına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinin ikinci fıkrasında “Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 61’inci maddesinde “(1) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme” başlıklı 62’nci maddesinde “(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer, süre gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.

(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir

(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.

(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yapım işlerine ilişkin diğer hususlar” başlıklı 53’üncü maddesinde “…53.3. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar.

53.3.1. Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususu tamamen idarenin takdirinde olup fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.

53.3.2. Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

53.3.3. İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.

53.3.4. Fiyat dışı unsur olarak yalnızca niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı:Şebinkarahisar (Giresun) Kanalizasyon ve Yağmursuyu İnşaatı

b) Yatırım proje no’su/kodu:

c) Miktarı (fiziki) ve türü:

46.887 m (Ø200-Ø600mm) kanalizasyon, yağmursuyu ve terfi (Ø160mm) hattı, 1.227 ad. mua. bac., 2.786 ad. parsel bac., 19.152 m parsel bağ. hattı, 75 ad. yağmursuyu ızgarası/giriş ağzı bac., 250 m ızgara bağ. hattı ve 1 ad. paket tip terfi merkezi.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer: Şebinkarahisar (Giresun)

d) Bu bent boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1.Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.

35.1.1.

A.1. Teklif fiyatı puanlaması (TP:60 PUAN)

Teklif fiyatı puanlaması 60 tam puan üzerinden yapılacaktır. Kurum tarafından belirlenen yöntemle sınır değer hesaplanacak olup, sınır değer hesabına dahil edilen istekliler arasında sınır değerin üstündeki ilk teklif fiyat sahibi istekli 60 puan alacaktır. Sınır değerin üstündeki isteklilere ait teklif puanları; TP = (TFsd x 60) / TF formülü ile, sınır değerin altındaki isteklilere ait teklif puanları; TP = (TF x 60) / TFsd formülü ile hesaplanacaktır. Bu formülde;

TP: Teklif puanı,

TFsd: Sınır değer hesabına dahil edilen istekliler arasında sınır değerin üstündeki ilk teklif fiyatı sahibi istekli,

TF: İsteklinin teklif fiyatı,

 ifade eder.

A.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması (KP:40 PUAN)

A.2.1 İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik Puanı (İKNP) (37 Puan):

İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik puanlaması 37 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik puanlaması konu iş kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

A.2.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması 37 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait kalite ve teknik değer nitelik puanlaması aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.  Her bir iş kalemi için verilen teklifin, toplam teklif bedeline oranı; o iş kalemi için verilen “Aralık” daki alt ve üst limitlere eşit veya alt ve üst limitler arasına girdiği zaman tabloda verilen puan alınacaktır.

İsteklinin yurt içinde veya yurt dışında Kamu veya Özel Sektöre karşı yapmış olduğu işlerden almış olduğu ve ihale ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan veya halen yapımı devam eden (İş durum belgesi düzenlenmiş işler), yapım işleri ihaleleri uygulama yönetmeliği esaslarına göre, teklif bedelinin %30’undan az olmamak üzere tek sözleşmeyle yerine getirilmiş A/IV grubu yapım işlerinden kanalizasyon ve/veya yağmursuyu şebeke inşaatı (A/IV-KY) işlerini içeren, noter onaylı veya aslı idarece görülmüş; iş deneyim belgesi (EKAP’a kayıtlı olanlar için onay şartı yoktur) sunması şartıyla, aşağıda belirtilen puanlar verilecektir. (*) (**)

…

4734 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak da belirlenebilmektedir. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin yukarıda aktarılan maddelerinde bu hususun yanı sıra; ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgelerin idari şartnamede açıkça belirtileceği, fiyat dışı unsurların, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemeyeceği, fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanacağı ve bu belgenin ihale onay belgesinin ekinde yer alacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususunun tamamen idarenin takdirinde olduğu, fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda hangi esaslara uyulması gerektiği Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan bölümünde açıklanmıştır.

İtirazen şikâyete konu ihale dokümanında yapılan düzenlemeler incelendiğinde, söz konusu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceğinin ve ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenirken fiyat dışı unsurların nasıl puanlanacağının düzenlendiği anlaşılmıştır.

İdari Şartname’nin yukarıda aktarılan 35’inci maddesinden; idarece teklif fiyatı puanlamasının 60 puan, kalite ve teknik değer nitelik puanlamasının 40 puan üzerinden yapılacağı anlaşılmaktadır.

Bu çerçevede;

– Teklif fiyatı puanlamasının, aşırı düşük teklif sınır değeri hesaplamasına dahil edilen istekliler arasında sınır değerin üstündeki ilk teklif sahibi isteklinin 60 puan alacağı, bu kapsamda sınır değerin üstündeki isteklilere ilişkin teklif fiyatı puanlamasının sınır değerin üstündeki ilk teklif sahibi isteklinin teklif fiyatının 60 sayısıyla çarpılıp bulunan sonucun isteklinin teklif fiyatına bölünmesi suretiyle hesaplanacağı, diğer yandan sınır değerin altındaki isteklilerin teklif puanlamasının ise isteklinin teklif fiyatının 60 sayısıyla çarpılıp bulunan sonucun sınır değerin üstündeki ilk teklif sahibi isteklinin teklif fiyatına bölünmesi suretiyle hesaplanacağı, 

– Kalite ve teknik değer nitelik puanlamasının 40 puan üzerinden yapılacağı, değerlendirme puanının teklif fiyatı puanı ile kalite ve teknik değer nitelik puanının toplamı olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin toplam puanı en yüksek olan istekliye ait teklif bedeli olacağı anlaşılmaktadır.

Başvuru sahibinin iddiası ise teklif fiyatı puanlamasının mevzuata uygun olmadığı yönündedir. 

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 40’ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak da belirlenebilmektedir.  Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde de ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususunun tamamen idarenin takdirinde olduğu belirtilmiş, kamu ihale mevzuatında idarece anılan düzenlemelerin yapılmasını engelleyen bir hüküm veya açıklamanın bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu çerçevede ihaleye sunulan teklif fiyatları ile birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak ihaledeki ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin belirlenmesine yönelik İdari Şartname’nin 35’inci maddesindeki düzenlemelerin yapılmasının mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, ihale onay belgesi ekinde fiyat dışı unsurlara ilişkin gerekçeli açıklama belgesine yer verildiği, söz konusu belgede ve doküman düzenlemelerinde teklif fiyatı puanı için 60 tam puanın sınır değerin üstündeki ilk teklif sahibi istekliye verileceği, diğer isteklilerin yeni sınır değerin altındaki ve üstündeki teklif sahibi isteklilerin teklif puanlarının da buna göre hesaplanacağı, özetle teklif fiyatı puanında en düşük teklifin değil, sınır değerin üzerindeki ilk teklif fiyatının baz alınacağı, sınır değerden uzaklaştıkça teklif fiyatı puanının azalacağı anlaşılmaktadır.

Yukarıda aktarılan tespitler neticesinde, ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifin kamu ihale mevzuatında hangi yöntem kullanılarak belirleneceği ve işin niteliğine ve idarenin ihtiyacına göre işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi unsurlar dikkate alınarak fiyat dışı unsurların belirlenmesi hususlarında idarelere takdir yetkisinin tanındığı anlaşılmıştır. Başvuruya konu ihalede sınır değerin üzerindeki ilk teklif sahibi isteklinin teklif fiyatı baz alınmak suretiyle sınır değerin üzerindeki ve altındaki isteklilerin teklif fiyatı puanlamasının ayrı ayrı hesaplanacak şekilde fiyat dışı unsur puanlamasına tabi tutulmasının idareye tanınan bu takdir yetkisi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, kaldı ki değerlendirme puanının sadece teklif fiyatı puanından oluşmadığı, kalite ve teknik değer nitelik puanı ile teklif fiyatı puanının toplamından oluştuğu, sınır değerin altındaki isteklilerden de aşırı düşük teklif açıklaması talep edileceği ve ihalenin buna göre sonuçlandırılacağı anlaşılmış olup, mevcut doküman düzenlemelerinde teklif fiyatı puanlamasına ilişkin yapılan düzenlemenin kamu ihale mevzuatına aykırılık teşkil etmediği ve başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

   Oybirliği ile karar verildi.